Urządzenie służące do wytwarzania pola magnetycznego.
Ma zwykle postać cewki osadzonej (nawiniętej) na rdzeniu z materiału silnie magnetycznie czynnego, np. ferromagnetyka, ferrytu (magnetyczna budowa materii).
Zanim doszło do zbudowania pierwszego elektromagnesu, ludzkość musiała poznać dwa zjawiska - magnetyzm i elektryczność statyczną.
Początki poznania zjawiska magnetyzmu sięgają 2600 roku p.n.e. Wtedy to Chińczycy znaleźli tzw. żywe kamienie, czyli minerały, które miały zdolność przyciągania żelaza - później nazwano je magnesami.
Z kolei pierwszym który stwierdził, że istnieje elektryczność statyczna, był już około 580 roku p.n.e. Tales z Miletu. Pocierając bursztyn o ubranie zaobserwował, że w efekcie przyciąga on źdźbło słomy.
Nazwę elektryczność zawdzięczamy angielskiemu lekarzowi z XVI wieku, który odkrył, że Ziemia wykazuje własności magnetyczne, oraz pierwszy wytworzył sztuczne magnesy.
Wynalazek elektromagnesu wiąże się ściśle z historycznym doświadczeniem - Oersteda (rok 1820), w którym odkryty został efekt magnetyczny prądu elektrycznego. Zauważył on mianowicie, że płynący przez przewodnik prąd powoduje wychylenie igły znajdującego się w pobliżu kompasu.
Doświadczenie to powtórzył Dominique F. Arago.
Przepływ prądu elektrycznego przez cewkę wytwarza pole magnetyczne, które magnesuje rdzeń, ulegając tym samym znacznemu wzmocnieniu; gdy prąd przestaje płynąć, pole cewki znika, rdzeń rozmagnesowuje się i elektromagnes przestaje być źródłem pola magnetycznego.
Zjawisko magnesowania ciał magnetycznych przez pole przewodnika z prądem wykorzystał następnie angielski inżynier elektryk William Sturgeon, budując w 1825 pierwszy elektromagnes - na rdzeniu z miękkiego żelaza (pokrytym - dla zapewnienia izolacji elektrycznej - lakiem), był nawinięty nie izolowany drut.
Istotnie ulepszenia są zasługą Josepha Henry'ego, który zastosował drut izolowany (owinięty nicią jedwabną, dzięki czemu mógł go znacznie więcej nawinąć na rdzeń, uzyskując tym samym znacznie silniejszy elektromagnes 
