REKLAMY

magnesJeszcze przed naszą erą Chińczycy i Grecy zauważyli, że pewne minerały przyciągają kawałki żelaza.

Powstawały legendy o magnetycznych wyspach, które przyciągają i zatapiają okręty. Nazwa pochodzi od miasta Magnezja w Azji Mniejszej, gdzie znajdowały się złoża tej rudy.

Marynarze wykorzystywali magnesy do wyznaczania stron świata, kobiety - jako amulet zdolny przyciągnąć z powrotem niewiernego męża. Pierwszym znanym magnesem był magnetyt, którego zdolność do oddziaływania magnetycznego na inne ciała opisał Tales z Miletu na przełomie VII i VI wieku p.n.e.

Obserwacje i opis własności magnesu wiążą się przede wszystkim z wynalazkiem kompasu, który powstał w Chinach, a w Europie pojawił się w okresie późnego średniowiecza.
Początkowo kompas stanowił kawałek magnetytu, umieszczony na drewienku pływającym w naczyniu z wodą. Nie wiadomo, kto i kiedy odkrył, że za pomocą magnetytu można trwale namagnesować igłę stalową, choć samo zjawisko indukcji elektromagnetycznej (czyli magnesowania się ciał żelaznych pod działaniem pola magnetycznego magnetytu) opisał w V wieku Aurelius Augustinus (św. Augustyn) w swym dziele O państwie bożym.

Odkrycie to dało początek innemu typowi kompasu (namagnesowana igła wetknięta w słomkę pływającą w naczyniu z wodą), przede wszystkim zaś przyczyniło się do dokładniejszych obserwacji magnesu i prób opisu jego własności. W każdym razie już Petrus Peregrinus de Maricourt w 1269 roku opisał własności magnesu, operując pojęciem bieguna magnetycznego i zwracając uwagę, że bieguny magnesu przyciągają się lub odpychają.
Podał też sposób magnesowania ciał żelaznych za pomocą magnetytu.

linie pól magnesów

REKLAMY

Dalszy znaczny postęp w badaniach własności magnesu zawdzięczamy W. Gilbertowi. W roku 1600 wydał on książkę, w której opisał wyniki swych badań. Gilbert wykazał doświadczalnie, że magnes rozcięty na dwie części zachowuje własności magnesu, tzn. każdy kawałek w dalszym ciągu ma dwa bieguny magnetyczne. Wykorzystywał on też zjawisko indukcji magnetycznej w celu wzmacniania własności magnesu (nakładając na jego końce tzw. nabiegunniki żelazne).
Gilbert odkrył też, że magnes traci swe własności po silnym ogrzaniu go.

Wreszcie odkrył zjawisko magnesowania żelaza i stali przez pole magnetyczne Ziemi (przez niego zresztą odkryte) - co Chińczycy znali już w XI wieku - i zauważył przy tym, że żelazo traci swe własności magnetyczne, stal natomiast - zachowuje.

Ostatni efekt zbadał potem dokładnie J. A. Ewing, odkrywając zjawisko histerezy magnetycznej (zależność między stopniem trwałego magnesowania a "historią" magnesowania) w 1890 roku; on też wprowadził do dziś stosowany podział materiałów ferromagnetycznych (silnie magnesujących się pod wpływem pola magnetycznego) na:

  • miękkie (praktycznie nie zachowujące swych własności magnetycznych po wyjęciu ich z obszaru pola i w związku z tym nie nadające się na magnesy, ale stosowane jako rdzenie elektromagnesów),
  • twarde (zachowujące swe własności magnetyczne po usunięciu pola magnesującego).


Wkrótce po odkryciu efektu magnetycznego prądu elektrycznego (doświadczenie Oersteda), Dominique F. Arago zauważył w 1820 roku, że igłę stalową można trwale namagnesować za pomocą pola magnetycznego wytwarzanego przez prąd elektryczny.
Powiadomiony o tym André M. Ampère zasugerował mu, że efekt powinien być silniejszy, jeśli przewód z prądem owinie się kilkakrotnie wokół magnesowanego ciała. W ten sposób odkryto efektywniejszy i prostszy sposób magnesowania ciał, czyli wytwarzania magnesów.

Kilka lat później zjawisko to zostało wykorzystane przez Williama Sturgeona do budowy elektromagnesu 

Znaki drogowe | Karta rowerowa | Karta rowerowa - to proste | Wiersze miłosne | 1000 pytań | Naj naj naj