Substancja otrzymywana przez wysuszenie soku mlecznego z niedojrzałych makówek maku lekarskiego.
Zawiera około 40 alkaloidów. Historia opium jest tak długa, jak ludzka cywilizacja.
Ponoć już osiem tysięcy lat temu odkryto jego działanie medyczne i używano w Egipcie, na Cyprze, w Persji, Afryce Północnej, Turcji oraz w Chinach.
Opisy narkotyku można znaleźć na sumeryjskich tabliczkach datowanych na 3100 rok p.n.e., a egipski papirus Ebersa, opisujący 700 różnych mieszanek z opium (w tym środek na uspokajanie dzieci), pochodzi z 1552 roku p.n.e.
Zachowana z VIII wieku p.n.e. Odyseja Homera, opisuje tajemniczy napój - nepenthes, którego składnikiem był sok z niedojrzałych makówek (Papaver somniferum), czyli opium.
Hipokrates przepisywał opium jako lekarstwo.
W celu pozyskiwania opium zaczęto uprawiać mak najpierw w Grecji i Mezopotamii, a potem uprawy rozpowszechniły się na wschód.
W przeszłości opium używano głównie jako środek przeciwbólowy, uspokajający, środek nasenny i odurzający.
Zażywano opium najczęściej poprzez wdychanie oparów - w Indiach już 2000 tysiące lat temu borowano zęby i próbowano znieczulić pacjenta, podtykając mu pod nos gąbkę nasączoną opium.
Zwyczaj palenia opium pojawił się dopiero po sprowadzeniu tytoniu i fajek z Ameryki do Starego Świata.
W początkach naszej ery chiński chirurg Hua Tuo opracował środek znieczulający Ma fei san - wywar, który prawdopodobnie był przygotowany z opium, konopi indyjskich i haszyszu.
Około roku 1200, alchemik Ugo di Lucca spreparował inny środek znieczulający z opium, ekstraktu z bielunia, soku morwy, wyciągu z konopi i mandragory.
W XVI wieku Paracelsus opracował sposób produkcji laudanum (nalewki alkoholowej - roztworu opium używanego jako środek uspokajający, przeciwbólowy i przeciwko rozwolnieniom), którego użycie przekształciło się z czasem w powszechne nadużywanie dla przyjemności.
Pod koniec wieku XVII zażywanie opium stawało się coraz bardziej popularne. Szczególnie szeroko opium stosowano w Europie i Stanach Zjednoczonych w XIX wieku, gdy miasta usiane były palarniami opium, a lekarze przepisywali laudanum na większość "kobiecych kłopotów" (bóle menstrualne itp). Lekarze i aptekarze produkowali z niego mnóstwo preparatów. To wtedy Sertürner wydzielił z opium - morfinę - "cudowny lek" uśmierzający ostry ból.
Na bazie opium robiono nawet syropy dla dzieci.
W związku z tym, że opium było sprzedawane bez żadnych ograniczeń (dostępne w aptekach bez recepty), a lekarze i farmaceuci przypisywali mu właściwości lecznicze i zalecali ten środek - każdy mógł sobie kupić laudanum (nalewkę z opium), opium w pigułkach, a także preparaty: paregoric i chlorodynę - to już pod koniec XIX wieku poważne przypadki narkomanii były dobrze znanym zjawiskiem w życiu społecznym. Początkowo dotyczyło to środowisk przestępczych, ale wkrótce zażywanie opium rozszerzyło się na bardziej szanowane warstwy społeczne.
Na początku XX wieku narkotykami zainteresowali się młodzi intelektualiści i narkomania stała się problemem ogólnoświatowym.
Obecnie 90% światowej (85% na rynku europejskim) produkcji opium pochodzi z Afganistanu, gdzie jest głównym źródłem utrzymania miejscowych chłopów.
Zażywanie opium zmniejsza rozmiar źrenic, spowalnia oddech, powoduje mdłości, wymioty, zaparcia, słaby puls i niskie ciśnienie krwi, odwodnienie i uczucie euforii. Później następuje obojętność, śpiączka, zatrzymanie czynności układu oddechowego, a nawet (po zażyciu dużej dawki) śmierć w ciągu kilku godzin.
Obecnie bywa stosowane przy leczeniu niemowląt urodzonych z uzależnieniem (przez matki) zazwyczaj jako mieszaninę opium, kwasu benzoesowego i alkoholu 
