REKLAMY
akwedukt

Z łacińskiego aquaeductus, od aqua - woda, ductus - prowadzenie.

Jest to budowla doprowadzająca wodę ze źródła położonego odpowiednio wysoko (zazwyczaj górskiego z uwagi na czystość i niską temperaturę wody) rurami lub przewodem otwartym, w której woda płynie pod działaniem siły ciążenia.

Aż do czasów nowożytnych wodociągi miejskie zasilane były niemal wyłącznie przez akwedukty lokalne, nie przekraczające na ogół kilkuset metrów długości.

akwedukt w SegowiiAkwedukty stosowano już w II tysiącleciu p.n.e.- istniały one np. w Knossos (Kreta, ok. 2000 p.n.e.), w Gezer (Palestyna, około 1900 p.n.e.), w Mykenach (Grecja, około 1200 rok p.n.e.).
Większość tych akweduktów prowadzono pod ziemią, tunelami aby - nie zauważone przez nieprzyjaciela - zapewniały twierdzom zaopatrzenie w wodę podczas oblężeń (m.in. w Gezer czy w Jerozolimie około 700 p.n.e.).

W latach 694 - 690 p.n.e. król Asyrii Sanherib, tworząc rozbudowany system wodny zaopatrujący w wodę Niniwę, Arbelę i Chorsabad, użył obok kanałów, również pierwszych prawdziwych, wielokilometrowych akweduktów. Stosował on przewody podziemne oraz przeprowadzał akwedukty ponad niewielkimi rzeczkami i dolinami na murowanych arkadach.
Pierwszy most akweduktowy na pięciu ostrołukach i arkadach z bloków wapiennych, zbudowano wówczas w okolicy Dżerwanu.

Konstrukcja, którą ukończono w latach 691-690 p.n.e., została wzniesiona z dwóch milionów ciosów kamiennych i miała 262 metry długości, 22 szerokości i wznosiła się na wysokość do 7 metrów.

REKLAMY

Spośród greckich akweduktów na uwagę zasługuje zbudowany przez Eupalinosa z Megary na wyspie Samos, przeprowadzany poprzez masyw góry Kastro tunelem długości około 1100 metrów (około 530 rok p.n.e.).


akweduktPrawdziwy rozkwit akweduktów nastąpił jednak dopiero w państwie rzymskim. Pierwszy akwedukt rzymski zbudował w 312 roku p.n.e. Appius Klaudiusz, a już w I wieku n.e. Rzym zaopatrywany był w wodę przez akwedukty o łącznej długości około 420 km (z tego niecałe 50 km na arkadach).
Arkady, często wielokondygnacyjne stosowano tylko tam, gdzie to było konieczne (z uwagi na ich pracochłonność i wielkie zużycie materiałów budowlanych) przy pokonywaniu rzek i dolin. Pozwalało to zachować stały spadek akweduktu, oraz uniknąć wysokiego ciśnienia wody, co było ważne z uwagi na niewielką wytrzymałość używanych wówczas powszechnych rur ceramicznych i ołowianych.

REKLAMY

Często potocznie mówiąc o akweduktach niesłusznie się ma na myśli wyłącznie ich odcinki na arkadach, w istocie stanowiące zaledwie około 10% ich całkowitej długości. Grecy i Rzymianie stosowali niekiedy również syfony. W ten sposób przeprowadzono akwedukt np. przez Garonnę czy Rodan (w Arles).


rzymski akweduktW okresie świetności imperium, Rzymianie zbudowali na całym jego terenie wiele akweduktów. Do dziś zachowały się ślady około 200 akweduktów rzymskich. Niektóre z nich są nadal używane lub były używane do niedawna, np. w Rzymie, Atenach czy Segowii (Hiszpania).
Po upadku imperium rzymskiego, barbarzyńcy zburzyli część akweduktów, a inne uległy zniszczeniu na skutek braku konserwacji. Nadal budowali akwedukty Bizantyjczycy, a następnie Arabowie.

W średniowiecznej Europie naprawiano niektóre akwedukty rzymskie poczynając od roku 776, kiedy papież Hadrian I rozpoczął ich odbudowę w Rzymie. W XII wieku zaczęły powstawać nowe akwedukty, głównie dzięki zakonom, zaopatrujące w wodę miasta (np. Canterbury, Paryż).
W okresie Odrodzenia buduje się ich coraz więcej.

W czasach nowożytnych ilość ich stopniowo się zmniejszała, wskutek coraz powszechniejszego stosowania od końca XVI wieku wodociągów ciśnieniowych, zasilanych przez pompy początkowo z napędem wodnym, a następnie parowym. W niektórych miejscach, zwłaszcza w rejonach górskich, nadal jednak stosuje się akwedukty, m.in. do nawadniania pól 

Znaki drogowe | Karta rowerowa | Karta rowerowa - to proste | Wiersze miłosne | 1000 pytań | Naj naj naj