REKLAMY
cyna

Trzecim poznanym przez człowieka metalem - po złocie i miedzi - była właśnie cyna.

Ten popularny pierwiastek, to biały metal o symbolu Sn (z łaciny: stannum), który stał się składnikiem pierwszego stopu metali.

Okazało się, że połączenie cyny z miedzią dało doskonały na ówczesne czasy materiał do wyrobu narzędzi, który nazwano brązem. W tej postaci zaczęto ją stosować już około 3500 - 3200 lat p.n.e.

Cynę odkryto znacznie wcześniej niż srebro, ołów czy żelazo.

REKLAMY

W postaci czystego metalu znana już była w XVIII wieku p.n.e. w Chinach i Japonii. Metal ten znajdowano w grobowcach starożytnych Egipcjan, którzy uważali go za odmianę ołowiu. Szeroko stosowano cynę w czasach Imperium Rzymskiego, kiedy to sprowadzano ją z Kornwalii.

Ze względu na jej dostępność, niską temperaturę topnienia (niewiele ponad 230° Celsjusza), łatwość odlewania, dobre własności mechaniczne, a także niską cenę, przedmioty cynowe były niegdyś bardzo popularne - największy rozkwit przedmiotów z cyny nastąpił pomiędzy XIV a XVI wiekiem.
Robiono z niej przeróżne przedmioty - od lamp, świeczników, po naczynia, a nawet guziki.

Być może właśnie ta popularność cyny pośrednio przyczyniła się do porażki armii Napoleona Bonaparte podczas kampanii wschodniej w roku 1812, ponieważ w wojsku Napoleońskim cynowe guziki spinały wszystko, począwszy od szyneli oficerów po spodnie piechurów.
kubek wykonany z cynyW Europie nie miało to żadnego znaczenia, natomiast rosyjskie mrozy sprawiły, że guziki po prostu rozsypały się w proch. Stało się tak, ponieważ cyna tworzy odmiany alotropowe: w normalnych warunkach występuje w odmianie ß (beta) zwanej cyną białą, trwałej powyżej 13,2°C, natomiast w temperaturach niższych następuje zmiana gęstości cyny, co jest równoznaczne ze zmianą objętości - w efekcie cyna rozpada się, tworząc szary proszek zwany cyną szarą. Zjawisko to nazywane jest zarazą cynową.

Prawdziwa kariera cyny rozpoczęła się dopiero w XIX wieku, kiedy to w trzy lata po opatentowaniu przez Anglika Peter'a Durant cynowej puszki, w roku 1813 armia brytyjska (znowu to wojsko) zastosowała je do przechowywania żywności.
Zaledwie siedem lat później wynalazek przedostał się do USA.
Pod koniec XIX wieku produkcja takich puszek była już całkowicie zautomatyzowana.

REKLAMY

zestaw kawowy z cyny Cyna używana jest do pokrywania innych metali cienką warstwą antykorozyjną. Stop cyny i ołowiu, ze względu na niską temperaturę topnienia (np. przy 60% cyny jest to temperatura około 180°C), był stosowany w przemyśle i elektrotechnice jako lutowie do łączenia innych metali poprzez lutowanie.

Obecnie zamiast ołowiu stosuje się niewielki dodatek srebra, miedzi i bizmutu.
Stop cyny z dodatkiem antymonu używany był także jako stop drukarski do wyrobu czcionek.

Do wyrobu sprężyn, łożysk i dzwonów służą stopy miedzi z cyną - brązy cynowe oraz spiż - ten ostatni zawiera również cynk i ołów.
Najczęściej spotykane minerały zawierające cynę to tlenek - kasyteryt, i siarczek - stannin. Największe złoża cyny mieszczą się w Indonezji, Chinach, Tajlandii, Boliwii, Malezji, Rosji, Brazylii, Birmie i Australii 

Znaki drogowe | Karta rowerowa | Karta rowerowa - to proste | Wiersze miłosne | 1000 pytań | Naj naj naj