Budynek w Stambule, uważany za najwspanialszy obiekt architektury i budownictwa całego pierwszego tysiąclecia naszej ery.
W przeszłości świątynia chrześcijańska, która nosiła nazwę Kościoła Mądrości Bożej, następnie przekształcona na meczet (dawny Konstantynopol).
Pierwszy kościół w formie bazyliki o drewnianym stropie, zaczęto budować już podczas panowania Konstantyna Wielkiego, w 326 roku n.e. i zakończono 34 lata później, już przez jego syna Konstancjusza II.
Był wielokrotnie burzony i niszczony przez pożary i trzęsienia ziemi, szybko go jednak za każdym razem odbudowywano.
Podczas IV krucjaty (w roku 1204) rycerstwo zachodnie zdobyło i złupiło Konstantynopol, jedocześnie grabiąc i bezczeszcząc kościół. Mimo to, aż do odzyskania Konstantynopola w 1261 za panowania Michała VIII Paleologa, kościół nadal służył katolikom.
Ostatnie nabożeństwo odbyło się tu 28 maja 1453 roku, brali w nim udział zarówno prawosławni, jak i katoliccy obrońcy Konstantynopola.
To właśnie wtedy, sułtan Mehmed II Zdobywca, który opanował miasto (kończąc erę Cesarstwa Bizantyjskiego), wydał rozkaz, aby Hagię Sophię natychmiast przekształcić w meczet.
Turcy wprawdzie nie zniszczyli wnętrza świątyni, ale wszystkie elementy chrześcijańskie zatynkowali lub zamalowali. Dodali też minarety, mihrab i minbar.
Z czasem wokół świątyni powstawały kolejne budynki, zmieniając Ayasofię – tak ją wówczas nazwano – w meczet otoczony kompleksem grobowców, bibliotek, fontann i innych obiektów.
Po upadku imperium osmańskiego Turcja stała się republiką laicką. W związku z tym Mustafa Kemal Atatürk w 1934 polecił, aby świątynia, która przez 916 lat służyła chrześcijanom, a przez 481 lat muzułmanom, została zamieniona w muzeum.
Rozpoczęto wtedy prace związane z odsłonięciem pierwotnego wystroju budynku.
Kształt kościoła Hagia Sophia łączy w sobie cechy bazyliki i budowli na planie centralnym o wymiarach 71 × 77 metrów. Centralna część nawy środkowej przykrywa olbrzymia kopuła o średnicy podstawy wynoszącej 31,2 metry na krótszej osi, zaś 32,8 metry na dłuższej.
Wysokość od posadzki do najwyższego punktu kopuły wynosi 55,6 metrów. Konstrukcja opiera się na czterech potężnych filarach, umieszczonych w narożach kwadratu, oraz 107 kolumnach.
Do budowy kościoła użyto wiele drogich materiałów. Posadzki i bazy kolumn wykonano z ciemnoszarego marmuru. Do wykonania kolumn zastosowano w większości zielony marmur. Od nawy głównej, eskedry (czyli otwarte, półkoliste nisze) oddzielone są kolumnami z czerwonego porfiru 
Na podstawie artykułu w Wikipedii
