REKLAMY
stare lalki

Lalki - chyba każda dziewczynka miała taką zabawkę - znane już były w starożytności.

Niedawno (w okolicach Sandomierza) odkryto kolekcję 40 figurek sprzed 15 tysięcy lat, na jednej z włoskich wysp znaleziono lalkę z kamienia wraz z przystosowanymi dla niej sprzętami domowymi, a nawet malutkim garnuszkiem.

W Egipcie lalki wyplatano z trzciny, w Meksyku bawiono się przystrojoną kolbą kukurydzy, gdzie indziej kukiełki miały głowy z wysuszonych jabłek.

Lalki były robione również z mieszaniny gliny, papieru i gipsu, czasem z drewna i niewiele miały wspólnego z dzisiejszymi lalkami jeśli chodzi o kształty, ich usta były zamknięte.

W Europie zaczęły zdobywać popularność dopiero w XVIII wieku. Te bardziej luksusowe miały korpus z drewna, kończyny i główki z kości słoniowej, oczy ze szkła. Nabierają również proporcji ludzkiego ciała. Usta są już otwarte, w nich widoczne zęby ze słomy. Korpusy szyto wtedy z koziej lub jagnięcej skóry, wypychano trocinami i usztywniano. Głowa robiona była z drewna, lub papierowej masy.
Na początku XIX wieku, do produkcji lalkowych głów zaczęto używać wosku, od 1830 roku kończyny i głowy zaczęto wykonywać z chińskiej porcelany. W 1859 roku do wyrobu głów zastosowano kauczuk, a korpusów - gutaperkę (tworzywo które w temperaturze 50 - 70 stopni daje się dowolnie modelować). Pojawiła się również specjalnie do tego celu produkowana plastyczna masa zwana "papier mâché", która umożliwiła seryjną produkcję zabawek. Jej skład był ściśle chroniony patentami, a składniki jakich używano bardzo różne - m.in. popiół, mąka, jajka.

REKLAMY

Zaczęto również dbać o elegancki strój dla lalki, często bardzo wykwintny, odpowiadający panującej modzie. Ubiór lalki stanowił wręcz model, pokazujący jaka aktualnie panuje moda (po raz pierwszy lalka jako "modelka" wystąpiła już w 1391 roku prezentując modę francuską na dworze angielskim). W następnych stuleciach lalka dalej pełniła rolę propagatorki mody. Od XVIII wieku lalki (jedne wielkości dorosłej kobiety, inne mieszczące się w łupinie orzecha) wysyłano do różnych krajów i mogły bez ograniczeń przekraczać granice państw wraz ze swymi opiekunami, nawet podczas toczących się wojen.

Od drugiej połowy XIX wieku, w miarę powstawania czasopism poświęconych modzie, lalki "modelki" zaczęły tracić swoją funkcję. Jeszcze tylko na krótki czas pojawiły się w 1940 roku we Francji, gdzie ubrane przez Jacquesa Chesnais i najlepszych krawców, stworzyły teatr marionetek propagując jednocześnie najnowsze paryskie kreacje.
Wraz z pojawieniem się tworzyw sztucznych, pojawiły się nowe możliwości. Początkowo zaczęto stosować celuloid w firmie "Hyatt Brothers" w New Jersey, ale ze względu na jego łatwopalność, po II wojnie światowej zastąpiono go bezpieczniejszymi tworzywami. Coraz częściej pojawiają się lalki produkowane seryjnie. Pod koniec XIX wieku dużą popularność zdobyła Daisy, angielska lalka, którą można było przebierać w nowe ubranka, a w 1905 roku - Bleuette.
W latach 50-tych i 60-tych XX wieku, do produkcji lalek zaczęto używać gumy i winylu - ten ostatni pozwalał na doklejenie włosów do główki, do tej pory były albo malowane albo dorabiane w formie peruki.

lalka BarbieBudząca wiele kontrowersji lalka Barbie, powstała w 1959 roku w wielkiej fabryce zabawek Mattel w Stanach Zjednoczonych. Podbiła błyskawicznie Europę i inne kontynenty, szczególnie jednak we Francji zrobiła karierę, gdyż stała się jednocześnie modelką lansującą kreacje wielkich domów mody. Obok Barbie pojawił się Ken, młodsza siostra Skipper oraz inne, a w "zabawę" z tymi lalkami jest zaangażowanych prawie 150 firm (Dior, Fath, Schiaparelli, fryzury dla Barbie tworzy znany paryski fryzjer Aleksander). 
Produkcja lalek stała się bardzo dochodowym przedsięwzięciem.

Oczywiście, lalka oprócz ubioru musi mieć gdzie mieszkać. Najstarszy domek dla lalki powstał pod koniec XV wieku. Wyrób domków przeżywał rozkwit w XVII - XIX wieku - najsłynniejszy to dom królowej Marii, eksponowany w pałacu królewskim w Windsorze. Z zewnątrz domek to model XVIII-wiecznego pałacu, natomiast wnętrze to replika rezydencji królewskiej z lat dwudziestych XX wieku. Jest wyposażony w światło elektryczne, windy, kanalizację i ciepłą wodę. W garażach stoi 5 miniaturowych samochodów z silnikami benzynowymi, w piwnicach są miniaturowe butelki z prawdziwym winem, a biblioteka zawiera 300 maleńkich tomów bajek. Jest też przepiękna porcelana, zastawy stołowe, meble, obrazy. Dawne domy dla lalek są dzisiaj cennym dokumentem danej epoki stanowiąc czasem małe arcydzieło.

W roku 2002 japońska firma Takara wyprodukowała dom dla lalek, w którego wyposażeniu znajduje się prawdziwy grający telewizor, z ekranem wielkości znaczka pocztowego, odbierający kilka kanałów.

Marzenie wielu dziewczynek:

  • lalka.jpg
  • lalka1.jpg
  • lalka2.jpg
  • lalka3.jpg
  • lalka4.jpg
  • lalka5.jpg
  • lalka6.jpg

Wiek dziewiętnasty, mimo braku rozwiniętej elektroniki i miniaturyzacji potrafił również "nauczyć" lalki ludzkich zachowań. Już w 1824 roku lalka umiała wymawiać słowa mama, papa - jej debiut miał miejsce w Paryżu, kosztowała 10 franków, a na rynek wprowadził ją Niemiec Johann Maelzel. Od 1826 roku lalka zaczyna chodzić, od 1876 roku potrafi pływać, a od 1878 roku umie grać na instrumentach. Rok 1879 "nauczył" lalki pić i tańczyć walca, natomiast od 1893 roku lalka potrafiła wypowiadać kilka zdań złożonych z 35 słów w pięciu językach. Pewnie, że to nic w porównaniu do dzisiejszej technologii (Tamagotchi, Furby czy inne), ale pomyśl sam miły gościu, jak skomplikowana maszyneria musiała być zbudowana ponad sto lat temu, żeby osiągnąć takie efekty 

Na podstawie miesięcznika Wiedza i Życie

Znaki drogowe | Karta rowerowa | Karta rowerowa - to proste | Wiersze miłosne | 1000 pytań | Naj naj naj