REKLAMY
żelazo

Fe - ferrum - błyszczący srebrzystobiały metal, pierwiastek chemiczny.

W przyrodzie występuje w postaci pospolitych minerałów, jak magnetyt, hematyt, limonit, piryt i inne, oraz w stanie rodzimym w wielu częściach świata, dlatego znane było już od najdawniejszych czasów.

Żelazo meteorytowe, ze znaczną zawartością niklu, znane było pierwotnemu człowiekowi, który posługiwał się nim już w epoce kamiennej. Kolebką żelaza jest państwo Sumerów w pł.-zach. części Mezopotamii.

Tam właśnie znaleziono nóż z żelaza zawierającego ponad 10 % niklu, a więc metal pochodzenia meteorytowego. W języku twórców tego noża, żelazo nazywało się urudu-an bar, co można tłumaczyć na: "miedź z nieba". Niewiele młodsze zabytki znalezione na tym terenie, pochodzące z około 3 tysięcy lat p.n.e., wykonane były już bez domieszki niklu, co świadczy o wytopie z rud.


W Egipcie żelazo znane było około 4 tysiące lat p.n.e., zaś około 1350 lat p.n.e. było już w powszechnym użytku. W grobowcu Tutenchamona (około 1360 - 1349 roku p.n.e.) znaleziono wiele przedmiotów wykonanych z żelaza m.in. żelazny sztylet. Ciekawostką wśród zabytków z tego okresu są: złoty pierścień z żelaznymi ozdobami, oraz pierścienie z około 1300 roku p.n.e. ozdobione płytkami z miedzi, ołowiu, srebra i żelaza, co świadczy o ich kultowym przeznaczeniu.

REKLAMY

W Indiach wytwarzano żelazo prawdopodobnie około 2 tysiące lat p.n.e., natomiast w Chinach, żelazo weszło do powszechnego użytku za panowania cesarza Chuang - Wanga (696 - 682 rok p.n.e.).
Wśród narodów europejskich Grecy i Kreteńczycy pierwsi zaczęli używać żelaza (1400 rok p.n.e.), Rzymianie zaś poznali ten metal później. Do końca VI wieku p.n.e. używali go na ozdoby i do wyrobu narzędzi rolniczych, podczas gdy "dzikie" ludy Europy środkowej wytwarzały już żelazne miecze i inną broń.

Bardzo starym ośrodkiem rozwoju hutnictwa żelaza jest Daleki Wschód, Indie, Chiny i Japonia. Wyroby z żelaza wykonywane na tym obszarze metodą odlewania lub kucia osiągały wielkość i precyzję, jaką na terenie Europy opanowano dopiero 1000 lat później.
żelazna kolumna w DelhiPrzykładem może być kolumna stojąca do dnia dzisiejszego na dziedzińcu w Delhi, wykonana na przełomie starej i nowej ery - o masie około 6 ton i wysokości ponad 8 metrów. Kolumna ta była cokołem posągu człowieka-ptaka (garudy), a zachowana jest w doskonałym stanie, bez śladów korozji, co tłumaczy się bardzo dużą czystością metalu.

Inny przykład to odlany w Chinach posąg Buddy o wysokości 22 metrów, natomiast w Indiach żelazo wykorzystywano przy budowie łańcuchowych wiszących mostów.


osiłekO powszechności wytapiania żelaza w tym rejonie świadczy również forma opodatkowania, wprowadzona w 511 roku p.n.e. przez jednego z władców chińskich. Zgodnie z zarządzeniem, jako podatek płacono m.in. 326 kilogramów żelaza za każdy kilometr podległego mu państwa.

W Polsce początek epoki żelaza przypada na VII wiek p.n.e., mimo że żelazo znane było już w okresie rozkwitu kultury łużyckiej, a pierwszy wytop żelaza datowany jest na 750 rok p.n.e.
Największy rozkwit starożytnego hutnictwa żelaza na terenie Polski przypada na okres wpływów rzymskich. W tym okresie działało tutaj kilka ośrodków hutniczych, z których największe to w rejonie Krakowa - m.in. na terenie dzisiejszej Nowej Huty - oraz w rejonie Gór Świętokrzyskich.

Według szacunkowych obliczeń, w tym drugim ośrodku w okresie II - IV wiek naszej ery wytopiono około 20 milionów kilogramów żelaza, co pozwalało na eksport do innych krain. Pamiętać przy tym należy, że cena żelaza była w tych czasach bardzo wysoka (król Karol Wielki nosił Żelazną Koronę - Corona Ferrea, tzw. Koronę Lombardii, uznaną od VII wieku za najwyższą oznakę władzy.

Rozwój hutnictwa żelaza w czasach nowożytnych wiąże się głównie z rozwojem pieców hutniczych, w tym głównie dymarki, a potem z rozwojem chemii, metalurgii i metaloznawstwa 

Znaki drogowe | Karta rowerowa | Karta rowerowa - to proste | Wiersze miłosne | 1000 pytań | Naj naj naj